Raport „Sukcesja i transfer biznesu w Małopolsce”
Temat sukcesji biznesu, jej planowania i przeprowadzenia, stanowi coraz bardziej istotny przedmiot zainteresowania samych przedsiębiorców, jednostek badawczych, firm doradczych, a także administracji publicznej.
Dotychczas przeprowadzono w temacie sukcesji i transferu biznesu co najmniej kilka dużych badań, zwieńczonych publikacjami. Małopolskie Obserwatorium Rozwoju Regionalnego prezentuje własne badanie pt. „Sukcesja i transfer biznesu w Małopolsce”. Raport uzupełnia lukę informacyjną w zakresie diagnozy oczekiwań i wyzwań małopolskich przedsiębiorców w kontekście przeprowadzenia procesu sukcesji. Analiza przeprowadzona na poziomie regionalnym pozwala na zidentyfikowanie aktualnego stanu sukcesji wśród przedsiębiorców z Małopolski. W przyszłości będzie to podstawa do wypracowania rozwiązań ukierunkowanych na kompleksowe wsparcie firm w tym zakresie.
Badanie przeprowadzono w trzech grupach respondentów, wśród których dość liczna okazała się reprezentacja przedsiębiorców, którzy nie mają żadnej wiedzy na temat sukcesji. Traktują oni sukcesję jako naturalny proces przekazywania firmy, który dzieje się samoistnie i nie wymaga dodatkowego przygotowania. Część przedsiębiorców widzi potrzebę poszerzania swojej wiedzy na temat sukcesji i aktywnie poszukują takich informacji. Według nich, dostępna obecnie wiedza na ten temat jest rozproszona i nie odpowiada na aktualne potrzeby związane choćby z psychologicznym aspektem sukcesji. Jedynie właściciele dużych firm, które posiadają odpowiednie zasoby (ludzkie, finansowe itp.), są w stanie przygotować strategię sukcesyjną z określonymi celami i konkretnym horyzontem czasowym, według której następnie przeprowadzają proces przekazywania przedsiębiorstwa.
Rysunek 1. Respondenci indywidualnych wywiadów pogłębionych (IDI)
Źródło: opracowanie własne
Szczególnie interesująca wydaje się sytuacja firm rodzinnych, które odgrywają znacząca rolę w polskiej gospodarce. Firmy takie wymagają wsparcia w procesie transferu biznesu, szczególnie, że jak podkreślają wcześniejsze badania, w Polsce nie wykształciły się schematy i dobre praktyki przenoszenia własności na następców bez uszczerbku dla działalności firmy. W procesie sukcesji, co podkreślają właściciele firm, najważniejsze jest utrzymanie firmy na rynku i zapewnienie bytu rodzinie. Przedsiębiorcy widzą w sukcesji także szansę rozwojową, związaną zwłaszcza z przekazaniem firmy młodszemu pokoleniu – które może dać jej nowe impulsy rozwojowe. Przedsiębiorcy podkreślają, że proces sukcesji byłby o wiele prostszy, a co za tym idzie powszechniejszy, gdyby ograniczono biurokrację lub przynajmniej uproszczono obecnie obowiązujące przepisy.
Rysunek 2. Najważniejsze etapy sukcesji według ekspertów
Źródło: opracowanie własne
W Polsce przepisy dotyczące sukcesji opierają się na akcie prawnym, który od około 2 lat reguluje zasady postępowania w tym zakresie, tj. ustawie z dnia 5 lipca 2018 roku o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej. Wychodzi ona naprzeciw części oczekiwań przedsiębiorców i rozwiązuje kilka istotnych problemów, z którymi borykają się potencjalni sukcesorzy. Po konsultacjach z przedsiębiorcami Ministerstwo Przedsiębiorczości i Technologii wprowadziło jeszcze kilka istotnych zmian w ustawie z dnia 31 lipca 2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia obciążeń regulacyjnych.
Problem sukcesji został zauważony także na forum Unii Europejskiej. Temat ten jest częścią unijnego wsparcia dla przedsiębiorców, między innymi w ramach realizowanego projektu pn. STOB regions – sukcesja i transfer firm w regionach (Interreg Europe), który daje możliwość wsparcia dla przedsiębiorstw. Jednym z dziewięciu partnerów realizujących ten projekt jest Województwo Małopolskie. Udział w tej inicjatywie umożliwi m.in. podjęcie współpracy z regionami partnerskimi, które posiadają doświadczenie w obszarze sukcesji, gdyż tradycje sukcesyjne sięgają tam kilkunastu pokoleń wstecz. Dzięki takiej współpracy istnieje duża szansa na wprowadzenie podobnych, bardziej efektywnych rozwiązań także wśród małopolskich przedsiębiorców.
Projekt jest realizowany w latach 2017–2021, a prezentowane badanie stanowi również istotny wkład w jego rozwój i realizację, dzięki dostarczeniu aktualnej analizy problemów i wyzwań występujących w Małopolsce w odniesieniu do procesu sukcesji.
Zapraszamy do zapoznania się z treścią raportu.
