Gospodarka o obiegu zamkniętym w małopolskich przedsiębiorstwach przemysłowych
Podejmowanie działań wpisujących się w zagadnienie gospodarki o obiegu zamkniętym potwierdziło 57%, spośród 1200 ankietowanych przedsiębiorstw przemysłowych z województwa małopolskiego.
Gospodarka o obiegu zamkniętym obejmuje różne rodzaje działalności, w których pojawia się produkt i odpad. Najbardziej te zależności widoczne są właśnie w działalności przetwórczej. Przedsiębiorstwa wdrażają zróżnicowane działania w tym zakresie: od cieszącego się największym zainteresowaniem tematu odpowiedniego zagospodarowywania odpadów produkcyjnych, przez trend ograniczania opakowań do niezbędnego minimum, po wykorzystywanie materiałów poddających się recyklingowi.
Z wydanego właśnie raportu Przedsiębiorstwa przemysłowe wobec gospodarki o obiegu zamkniętym jasno wynika, że mimo iż 61 % firm w Małopolsce deklaruje posiadanie jakiejkolwiek (podstawowej lub szczegółowej) wiedzy na temat gospodarki o obiegu zamkniętym, to kolejne 30 % firm potrzebuje uzupełnienia wiedzy w tym zakresie. Natomiast tylko 7 % firm posiada strategię lub program bezpośrednio odwołujące się do gospodarki o obiegu zamkniętym.
Wykres 1. Wiedza wśród przedsiębiorców na temat gospodarki o obiegu zamkniętym
Gospodarka o obiegu zamkniętym – definicja
Gospodarka o obiegu zamkniętym (circular economy) jest koncepcją gospodarczą, w której produkty, materiały oraz surowce powinny pozostawać w gospodarce tak długo, jak jest to możliwe, a wytwarzanie odpadów powinno być jak najbardziej zminimalizowane. Idea ta uwzględnia wszystkie etapy cyklu życia produktu, zaczynając od jego projektowania, poprzez produkcję, konsumpcję, zbieranie odpadów, aż do ich zagospodarowania. Istotne jest to, żeby odpady – jeżeli już powstaną – były traktowane jako surowce wtórne. Temu mają służyć wszystkie działania poprzedzające powstanie odpadów. Jednocześnie, podejście gospodarki o obiegu zamkniętym, realizowane np. w odniesieniu do projektowania produktów czy do procesów produkcyjnych ma na celu zwiększenie innowacyjności europejskich przedsiębiorców oraz podniesienie ich konkurencyjności w stosunku do podmiotów z innych części świata.
Jednym z takich działań, które mają służyć podniesieniu konkurencyjności polskich przedsiębiorstw, jest mapa drogowa GOZ, przyjęta przez Radę Ministrów w 2019 roku. Mapa ta zawiera zestaw narzędzi, w tym legislacyjnych, mających stworzyć warunki do wdrożenia w Polsce nowego modelu gospodarczego, uwzględniającego tworzenie gospodarki niskoemisyjnej, innowacyjnej, materiałooszczędnej, a jednocześnie konkurencyjnej w stosunku do gospodarek innych państw.
Jakie działania wdrażają przedsiębiorcy?
Gospodarka opakowaniami jest jednym z najczęściej wskazywanych przez firmy obszarów gospodarki o obiegu zamkniętym. Wdrażanie lub planowanie wdrożenia działań dotyczących opakowań deklaruje 24 % firm. Spośród nich 92% już wdrożyło jakieś rozwiązania, m.in.: system kaucyjny, czy zwroty opakowań, zmiany technologiczne materiałów poddających się recyklingowi, rezygnację z dodatkowych opakowań.
21 % firm zadeklarowało podejmowanie działań technologicznych, których celem jest ograniczenie zbyt szybkiego zużycia danego produktu. Aby temu zapobiec można wydłużyć życie produktu poprzez np. konserwację, stosowanie bardziej trwałych materiałów, umożliwienie napraw produktu, wymianę podzespołów, regenerację, czy odświeżanie.
Z kolei 20 % firm (przy czym w grupie podmiotów mających dużą wiedzę o GOZ odsetek ten osiąga 42 %, wśród podmiotów z ogólnym pojęciem o GOZ odsetek wynosi 22 %, a wśród nieznających tych zagadnień – 10 %) twierdzi, iż podejmuje działania związane z procesem produkcyjnym, tzn. wykorzystuje materiały z recyklingu do produkcji podstawowej, korzysta z zamkniętego obiegu wody do celów przemysłowych (np. odzysk wody z własnej oczyszczalni) i odzyskuje energię (energia odpadowa) do kolejnych procesów produkcyjnych.
Jedynie 42 % firm deklaruje, że segreguje, ponownie wykorzystuje do bieżącej działalności bądź wykorzystuje do produkcji energii odpady produkcyjne.
Wykres 2. Odsetek firm podejmujących działania w wybranych obszarach gospodarki o obiegu zamkniętym
Firmy potrzebują wsparcia
Wnioski jakie płyną z badania sugerują, że firmy nie mają wystarczającej wiedzy dotyczącej funkcjonowania gospodarki o obiegu zamkniętym i potrzebują dodatkowych informacji, by móc takie działania wprowadzić w swoje szeregi. Podobnie, barierą dla firm są sprawy finansowe, które mogłyby ułatwić stosowanie zasad gospodarki o obiegu zamkniętym. Przedsiębiorcy oczekują wprowadzenia szerokiego systemu ulg podatkowych lub podobnych, umożliwiających przynajmniej częściowe ograniczenie ponoszonych kosztów. Rozwiązaniem mogłoby być również utworzenie funduszy zwrotnych wspierających inicjatywy związane z gospodarką o obiegu zamkniętym.
Infografika
***
Zapraszamy do zapoznania się z raportem: Przedsiębiorstwa przemysłowe wobec gospodarki o obiegu zamkniętym
oraz INFOGRAFIKĄ i SPOTEM NA TEMAT GOSPODARKI O OBIEGU ZAMKNIĘTYM (wersja z napisami, wersja z audiodeskrypcją).
Źródło wykresów: opracowanie własne na podstawie danych z przeprowadzonej ankiety (N=1200).
